آیا سرطان ارثی است؟

وراثتی بودن سرطان یک باور اشتباه است

 

دکتر علی یعقوبی جویباری،  متخصص رادیوتراپی و انکولوژی (سرطان شناسی)، ارثی بودن سرطان را یک باور اشتباه دانست و گفت: فقط بین 5 تا 10 درصد انواع سرطان ها وراثتی و بالای 90 تا 95 درصد آنها اکتسابی هستند. وی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: براساس آمارهای اداره سرطان وزارت بهداشت، سالانه در ایران حدود 90 تا 100 هزار مورد سرطان تازه تشخیص، گزارش می شود و با احتساب بیمارانی که درمان شده اند و یا با آن زندگی می کنند، این آمار به حدود 300 تا 400 هزار مورد می رسد.
وی درباره انواع سرطان های شایع نیز گفت: در دنیا سرطان پوست و ریه، از شیوع بالاتری برخوردار است ولی در ایران، سرطان های دستگاه گوارش، فراوانی بیشتری دارد که سرطان های کولون و معده، جزء شایع ترین سرطان های دستگاه گوارش هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود : سبک زندگی، نوع تغذیه و استرس هایی که در زندگی روزانه تجربه می کنیم، باعث شده که به لحاظ سرطان دستگاه های گوارشی، شیوع بالاتری از میانگین جهانی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه نوار شمالی ایران از ارومیه تا گلستان، جزء نواحی اندمیک و با شیوع بسیار بالای سرطان های گوارشی محسوب می شود، درباره دلایل این امر توضیح داد: به نظر می رسد، نوع خاک و آب منطقه و کودهای شیمیایی کشاورزی که استفاده می شود در ابتلا به سرطان های گوارشی در این مناطق تاثیرگذار هستند.

ارثی بودن سرطان دستگاه گوارش در شمال ایران، صحیح نیست

دکتریعقوبی جویباری تصریح کرد: این تصور و مباحثی که درباره به ارث رسیدن سرطان به نسل های بعدی در مناطق شمالی کشور مطرح شود، پایه و اساس علمی ندارد و تا 90 درصد اشتباه است.
وی ادامه داد: اکثریت تغییرات ژنتیکی در بدن خود ما حاصل می شود نه اینکه آنها را به ارث ببریم بلکه این تغییرات در گذر زمان و در مواجهه با ریسک فاکتورها (عوامل خطرزا) باعث می شود که سلولهای طبیعی ما جهش پیدا کند و مجموع این جهش ها موجب سرطان شود.

بروز سرطان، به یک عامل بستگی ندارد

این متخصص انکولوژی ضمن مردود دانستن انتقال سرطان از طریق وراثت به نسل های بعدی، درخصوص عوامل ایجاد این بیماری گفت: سرطان براثر مجموعه ای از عوامل محیطی همچون سیگار کشیدن، کم تحرکی، مصرف فست فود، تغذیه نامناسب، افزایش وزن و چاقی در کنار هم ایجاد می شود.
وی تصور برخی بیماران درباره اینکه براثر یک عامل مانند چاقی یا کم تحرکی، دچار سرطان شده اند را نادرست خواند و گفت: نمی توانیم ارتباط یا عامل خطر را با یک نوع سرطان به طور مشخص عنوان کنیم و مجموعه ای از عوامل خطرزا در این میان، سهیم هستند.
دکتر یعقوبی جویباری خاطرنشان کرد: در بیماری سرطان، سلولهای بدن در تقابل با عوامل خطر قرار دارند، هرکدام از آنها جهش اندکی را ایجاد می کنند که مجموع  این جهش ها باعث خروج سلول از رشد منطقی و حرکت به سمت بدخیمی می شود.

ایمنی درمانی، جایگزین شیوه های سنتی درمان سرطان

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی با تشریح سیر تحول درمان سرطان طی دهه های گذشته گفت: در سالهای گذشته، اغلب درمان های سرطان را به صورت غیراختصاصی انجام می دادیم و داروهایی استفاده می کردیم که علاوه بر سلولهای تومورال (سرطانی) و بدخیم، سلولهای طبیعی را هم تحت تاثیر قرار می دادند.
وی افزود: به دلیل اینکه داروهای قدیمی سرطان قادر به تفکیک سلولهای سالم و سرطانی نبودند، شاهد بودیم که داروهای شیمی درمانی با ریزش مو همراه بود، گلبولهای سفید افت پیدا می کرد و مریض، مستعد عفونت، کم خونی و اختلالات دیگر می شد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: بعد از سالها تجربه شیمی درمانی، علم سرطان شناسی به سمت کشف دقیق مسیرهای درون سلولی حرکت کرد تا بدانیم که کدام مسیر سلولی باعث تکثیر سلولهای بدخیم می شود و براساس این شناخت، مهارکننده های مسیر را واردبدن بیمار کنیم و پاسخ مناسب داشته باشیم.
وی حداکثر کارآیی درمانی با تحمیل کمترین عارضه به بیمار را از دستاوردهای این روش درمانی برشمرد و گفت:
بسیاری از داروهای جدید، ریزش مو ندارند به خاطر اینکه دقیقا هدف خودشان را نشانه می گیرند و بقیه سلولهای بدن را تحت تاثیر قرار نمی دهند و این به معنای عوارض کمتر با منفعت بیشتر و تحقق هدف ایده آل علم آنکولوژی (سرطان شناسی) است.
این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی ادامه داد: در روند تاریخی درمان سرطان، بعد از داروهای تارگت تراپی یا درمان های هدفمند، مرحله شناسایی آنتی بادی ها و استفاده از سلولهای ایمنی بدون دخالت عوامل خارجی مطرح شد.
وی یادآور شد: در شرایط عادی، سلولهایی که وارد بدن شده و به عنوان سلولهای مهاجم شناخته می شوند و ویروس یا میکروبها که جزء سلولهای بدخیم هستند باید از سوی سیستم ایمنی شناسایی شود و سلولهای ایمنی علیه آنها واکنش نشان دهد و در نهایت این سلولهای مهاجم را حذف کند.
یعقوبی جویباری تصریح کرد: ولی در سرطان، این فرآیند اتفاق نمی افتد بلکه سلولهای تومورال، رشد پیدا می کند و متاستاز می دهد، از همین رو محققان پزشکی درصدد برآمدند تا مکانیسم های مقاومت سلولهای بدخیم دربرابر سیستم ایمنی را کشف کنند که طی ده پانزده سال اخیر این کشف را انجام داده و راهکارهای فرار سلولهای بدخیم را شناسایی کردند.

دلیل اصلی سرطان، ناتوانی سیستم ایمنی در شناسایی سلولهای مهاجم است

وی ضعف سیستم ایمنی در شناسایی سلولهای مهاجم را اصلی ترین دلیل بروز سرطان عنوان کرد و گفت: سلولهای سرطانی در بسیاری مواقع، یک ماسک روی خودشان قرار داده و حفاظتی برای خودشان قائل می شوند که در معرض سلولهای ایمونولوژیک (ایمنی) بدن قرار نمی گیرند و در واقع، سلولهای ایمنی در شناسایی سلولهای سرطانی، دچار خطا می شوند.
دکتر یعقوبی جویباری با بیان اینکه خطای سیستم ایمنی در تشخیص سلولهای سالم و مهاجم به بروز برخی بیماری ها مانند سرطان و ام اس منجر می شود، توضیح داد: درمورد ام اس، یک قسمت از بافت طبیعی بدن به عنوان مهاجم شناخته می شود و سلولهای ایمونولوژیک علیه این بافت سالم، واکنش نشان می دهد و فرد دچار ام اس می شود ولی برخلاف ام اس، در سرطان یا بیماری های بدخیم، سیستم ایمنی در تشخیص مهاجم، دچار مشکل است و در مقابل آن واکنشی نشان نمی دهد و در نتیجه بدن قادر به حذف سلولهای مهاجم نخواهد بود.
وی درباره پایه و اساس ایمنی درمانی اظهار داشت: طی 15 سال اخیر، مکانیسم های درون سلولی را دقیق شناخته ایم و براساس آنها، لایه های درونی سلولهای تومورال (سرطانی) را برداشته ایم و با این کار، سلولهای سرطانی و سلولهای ایمنی را در مقابل هم قرار داده ایم.
این متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی بیان داشت: به این ترتیب، سلولهای ایمنی بدن به خودی خود وارد عمل می شوند، واکنش بسیار جدی علیه سلولهای سرطانی نشان می دهند و سلولهای مهاجم را از بین می برند.
وی تاکید کرد: در این روش جدید، از سیستم ایمنی خود فرد استفاده می کنیم و بیشترین نتیجه را می گیریم زیرا داروی چندانی به فرد نداده ایم و عوارض چندانی به فرد تحمیل نکرده ایم.
دکتریعقوبی جویباری به موفقیت آمیز بودن درمان سرطان کولون (قسمتی از روده بزرگ) و سرطان سینه با استفاده از ایمنی درمانی اشاره کرد و گفت: طی 10 تا 15 سال گذشته، برای درمان سرطان کولون، آنتی بادی ها و هدف گذاری های دقیق سطح سلولهای سرطانی را شناخته ایم و آنتی بادی براساس آن را تشکیل دادیم و در کنار سرطان سینه که شیوع بالایی دارد تحقیقات زیادی صورت گرفته و نتایج موفقیت آمیزی به همراه داشته است.
وی ادامه داد: ما در مورد کولون و معده که دو سرطان شایع دستگاه گوارش هستند، اطلاعات کاملی داریم و مسیرهای سلولی آنها را دقیقا می شناسیم و دو روش ایمونوتراپی فعال (Active) و غیرفعال (Passive) برای درمان آنها در دسترس داریم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: یافتن این روشهای جدید درمانی، خبر بسیار خوبی برای بیماران سرطانی است که با پیشرفت های علم پزشکی، درمان ها و علاج های زیادی برای سرطان و بیماری های بدخیم ایجاد شده است.
به گفته وی با داروها و روش های جدید درمانی، امید بیشتری به نتایج درمان سرطان های پیشرفته به وجود آمده است و می توان به نتیجه بخشی درمان های طولانی مدت، امیدوار بود.